کربنات سدیم دکا هیدرات و سدیم بی‌کربنات حدود 5000 سال پیش به‌عنوان نمک قلیایی طبیعی توسط مصریان باستان استفاده می‌شد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در آن زمان رسوبات معدنی نمک‌های طبیعی قلیایی که ترکیبی از کربنات سدیم و سدیم بی‌کربنات بود از کف دریاچه‌های خشک شده یا با سوزاندن جلبک‌ها و دیگر گیاهان دریایی در مصر جمع‌آوری می‌شد و این ماده در آن زمان برای تهیه مومیایی، تهیه صابون برای شستشو و ساخت ابتدایی شیشه بود.
اما ازآنجایی‌که تا قرن 20 مانند زمان مصر باستان همچنان این ماده را از طریق خاکستر گیاهان به دست می‌آوردند، به آن سودا اش نیز می‌گفتند. کاربرد کربات سدیم در پخت نان، ساخت شیشه و دیگر مقاصد پزشکی نیز خلاصه می‌شود.
اما سرانجام این ماده در سال 1791 توسط نیکلاس لبانس فرانسوی از طریق نمک سدیم کلرید، سولفوریک اسید و سنگ‌آهک (کلسیم کربنات) در حضور زغال، تولید شد و از این روش تا اواخر 1880 برای تولید این ماده استفاده می‌شد.
تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا اطلاعات بیشتری درباره ساختار کربنات سدیم، فرمول سدیم کربنات و… در اختیار شما بگذاریم.
فهرست مطالب
- کربنات سدیم چیست؟
- فرمول کربنات سدیم
- ساختار کربنات سدیم
- کاربرد کربنات سدیم
- استفاده جهت ساخت شیشه
- استفاده جهت تولید مواد شیمیایی
- استفاده جهت تولید کاغذ
- استفاده جهت تولید صابون و دترجنت
- استفاده جهت نرم کردن آب
- استفاده در مخازن آب شهری
- استفاده جهت مصارف خانگی
- استفاده در صنعت رنگرزی
- استفاده در صنعت غذا
- استفاده به‌عنوان الکترولیز
- استفاده به‌عنوان تاکسیدرمی
- کاربرد در آزمایشگاه‌های شیمی
- استفاده در ساخت خمیردندان
- استفاده جهت ساخت آجر
- استفاده در صنعت نساجی
- استفاده در پتروشیمی و تصفیه نفت خام
- استفاده جهت تصفیه روغن‌های گیاهی
- استفاده جهت گوگرد زدایی از دود
- نام رایج کربنات سدیم چیست؟
- سدیم کربنات در چه جاهایی یافت می‌شود؟
- جمع‌بندی
کربنات سدیم چیست؟
کربنات سدیم در اصل یک ترکیب شیمیایی غیرآلی بوده که آن را با نام سودا اش نیز می‌شناسند. سودا اش از ترونا به وجود می‌آید؛ ترونا در حقیقت یک نمک مضاعف بوده که کربنات سدیم و سدیم هیدروژن کربنات داشته که در نتیجه مجموعه فرایندهای تبخیر در دریاچه حاصل می‌شود.
از مهم‌ترین ماده شیمیایی سنگین می‌توان به کربنات سدیم اشاره کرد که اغلب آن را به‌عنوان جوش شیرین یا خاکستر سودا نیز می‌شناسند. این ماده نسبت به هیدروکسید سدیم خاصیت خورندگی کمتری داشته و به همین خاطر کار با آن ایمن‌تر بوده و خطر کمتری دارد.
فرمول کربنات سدیم
اگر برایتان سؤال است که کربنات سدیم واقعاً چیست؟ باید به شما بگوییم که نمکی دیازونیوم از اسید کربنیک بوده که فرمول شیمیایی آن Na2CO3 بوده که به نام‌هایی مانند کریستال سودا، خاکستر سودا و جوش‌شیرین شناخته می‌شود.
شکل ظاهری این ماده درصورتی‌که خالص باشد پودری شکل، سفیدرنگ بوده و بدون بو بوده و به‌عنوان یک باز قوی و ضد اسید نقش ایفا می‌کند. این ماده قابلیت حل‌شدن در آب را داشته و زمانی که در آب حل می‌شود، اسیدکربنیک و هیدروکسید سدیم آزاد می‌کند.
ساختار کربنات سدیم
اگر بخواهیم درباره ساختار کربنات سدیم صحبت کنیم، باید بگوییم که هر مولکول آن دارای 2 اتم سدیم، 3 اتم اکسیژن و یک اتم کربن است.
قابل‌ذکر است که بدانید سدیم کربنات یک مولکول با بار خنثی بوده، چرا که هر کاتیون سدیم بار 1+ داشته و آنیون کربنات پلی اتمی بار خالص به بزرگی -2 دارد.
کاربرد کربنات سدیم
این ماده شیمیایی غیرآلی هم مانند بسیاری دیگر از مواد اولیه شیمیایی دارای کاربردهای مختلفی است. دامنه کاربرد کربنات سدیم در صنایع مختلف بسیار گسترده و متنوع بوده که در این بخش قصد داریم آن‌ها را برای شما مورد بررسی قرار دهیم:
استفاده جهت ساخت شیشه
این ماده در صنعت شیشه‌سازی کاربرد داشته و استفاده از آن در این صنعت کاهش دمای تشکیل شیشه و صرفه‌جویی بیشتر در مصرف انرژی را به دنبال دارد.
استفاده جهت تولید مواد شیمیایی
برای تولید مواد شیمیایی مختلفی مانند سدیم بی‌کربنات، سدیم سیلیکات، سدیم تریپل فسفات، سدیم دی کرومات، سدیم آلومینات، سدیم سیانید و… از سدیم کربنات استفاده می‌شود.
استفاده جهت تولید کاغذ
از این ماده شیمیایی در صنعت کاغذ برای تنظیم‌کردن اسیدیته و همچنین پاک‌کردن رنگ‌ها از کاغذهای باطله استفاده می‌شود.
استفاده جهت تولید صابون و دترجنت
از سودا اش به‌عنوان عامل آلکالی برای تولید صابون و دترجنت‌ها استفاده می‌شود.
استفاده جهت نرم کردن آب
برای نرم کردن آب و کاهش سختی آن از سدیم کربنات استفاده می‌شود؛ به این صورت که در فرایند تعویض یونی یون‌های کلسیم و منیزیم را از آب حذف می‌کند.
استفاده در مخازن آب شهری
این ماده همچنین در مخازن آب شهری نیز کاربرد داشته و به‌عنوان یک افزودنی رایج برای خنثی‌کردن اثر اسیدی کلر و افزایش‌دادن PH از آن استفاده می‌شود.
استفاده جهت مصارف خانگی
این ماده به‌عنوان نرم‌کننده آب برای شستشوی لباس‌ها در خانه استفاده می‌شود؛ به این صورت که می‌توان با یون‌های کلسیم و منیزیم موجود در آب سخت مقابله کرده و از تشکیل پیوند آن‌ها با ماده شوینده خودداری می‌کند. اگر از این ماده استفاده نشود، به شوینده اضافی برای خیس کردن یون‌های منیزیم و کلسیم نیاز خواهد شد.
استفاده در صنعت رنگرزی
پیوند بین رنگ و الیاف را بهبود بخشیده و باعث استحکام بیشتر آن می‌شود.
استفاده در صنعت غذا
از کریستال سودا به‌عنوان عامل نگهدارنده و تنظیم PH در صنعت غذا استفاده می‌شود.
استفاده به‌عنوان الکترولیز
به‌عنوان یک الکترولیت وارد عمل شده و سرعت تجزیه آب را افزایش می‌دهد.
استفاده به‌عنوان تاکسیدرمی
برای حذف و پاک‌کردن گوشت از روی استخوان‌ها از خاکستر سودا استفاده می‌شود.
کاربرد در آزمایشگاه‌های شیمی
این ماده به‌عنوان استاندارد اولیه در واکنش‌های تیتراسیون کاربرد دارد.
استفاده در ساخت خمیردندان
از آن به‌عنوان افزایش‌دهنده PH و همچنین به‌عنوان یک عامل به‌وجودآورنده کف، استفاده می‌شود.
استفاده جهت ساخت آجر
ازآنجایی‌که برای تولید خمیر آجر از این ماده به‌عنوان یک عامل مرطوب‌کننده استفاده می‌شود، بنابراین نیاز به مصرف آب را کاهش داده و در مصرف آن صرفه‌جویی می‌کند.
استفاده در صنعت نساجی
در عمل فرآوری ابریشم به‌عنوان یک عامل ضد اسید کاربرد دارد.
استفاده در پتروشیمی و تصفیه نفت خام
این ماده همچنین در پتروشیمی و تصفیه نفت خام نقش داشته و به‌عنوان عامل خنثی‌ساز نقش ایفا می‌کند.
استفاده جهت تصفیه روغن‌های گیاهی
برای تصفیه روغن‌های گیاهی از کربنات سدیم استفاده شده و از آن برای جداکردن اسیدهای چرب آزاد استفاده می‌شود.
استفاده جهت گوگرد زدایی از دود
کاربرد کربنات سدیم تنها در موارد ذکر شده خلاصه نشده و از آن برای حذف و پاک‌کردن گوگرد از دود حاصل از دودکش‌های استفاده می‌شود.
نام رایج کربنات سدیم چیست؟
این ماده یک ترکیب شیمیایی غیرآلی با فرمول شیمیایی Na2CO3 بوده که آن را با نام‌ها و عناوین دیگری همچون جوش‌شیرین، کریستال سودا، بلورهای سودا، خاکستر سودا و سودا اش نیز می‌شناسند.
سدیم کربنات در چه جاهایی یافت می‌شود؟
این ماده شیمیایی در کانسارهای بزرگ طبیعی یافت شده و در وایومینگ آن را استخراج کرده و از آب‌نمک دریاچه (با دیگر مواد شیمیایی) بازیابی می‌شود. اگر قصد خرید کربنات سدیم را دارید، ما به شما سایت محبوب و باتجربه نویان شیمی را معرفی می‌کنیم.
جمع‌بندی
کربنات سدیم یک ترکیب شیمیایی غیرآلی با فرمول Na2CO3 بوده که آن را با نام‌های دیگری همچون جوش‌شیرین، کریستال سودا، بلورهای سودا، سودا اش و خاکستر سودا نیز می‌شناسند. این ماده درصورتی‌که خالص باشد شکل پودری، سفیدرنگ و بدون بو داشته و از آن به‌عنوان یک باز قوی و عامل ضد اسید استفاده می‌شود.
دامنه کاربرد کربنات سدیم بسیار وسیع بوده و از آن در صنایع مختلفی استفاده می‌شود که در این مقاله به‌تمامی کاربردهای آن به‌صورت دقیق و جامع اشاره کردیم. اگر برای خرید کربنات سدیم یا دیگر مواد شیمیایی به دنبال منبعی معتبر و حرفه‌ای هستید، ما به شما سایت نویان شیمی را معرفی می‌کنیم که محصولاتی باکیفیت و درجه و کاملاً مقرون‌به‌صرفه را به مشتریان خود عرضه می‌کند.
